Κατοικούμε στην πλέον σεισμογενή περιοχή της Ευρώπης και αυτό είναι κάτι που δεν αλλάζει. Για αυτό και έχουμε μάθει να ζούμε παρέα με τον εγκέλαδο. Όσο εξοικειωμένοι και να είμαστε βέβαια, το ξύπνημα του μυθικού αρχηγού των Γιγάντων μας αναστατώνει και ενίοτε μας τρομάζει. Όπως έγινε με τον πρόσφατο ισχυρό σεισμό που έπληξε τη γειτονική μας Ζάκυνθο ή με τους σεισμούς του 2014 στο Ληξούρι. Και αν οι τελευταίοι αυτοί σεισμοί επέφεραν μόνο υλικές ζημίες λόγω της ισχυρής αντισεισμικής θωράκισης των νησιών μας, δεν συνέβη το ίδιο και το 1953, με τους καταστροφικούς σεισμούς της χρονιάς εκείνης να σημαδεύουν για πάντα την κοινωνική και οικονομική δομή των νησιών του νοτίου Ιονίου.
Σήμερα, 66 χρόνια μετά, το poulatakefalonias έχει την τιμή να δημοσιεύσει ένα συγκλονιστικό ανέκδοτο σχεδόν αυτοβιογραφικό αφήγημα της περιόδου εκείνης, όπως την έζησε ένας αφανής πρωταγωνιστής της. Ο κ. Κωνσταντίνος Σαραντίδης του Πλάτωνα από το χωριό Μεσότοπος της Λέσβου που υπηρετούσε τη θητεία του στο Βασιλικό Ναυτικό και βρέθηκε από την πρώτη στιγμή στη σεισμόπληκτη Κεφαλλονιά βοηθώντας όπως μπορούσε στην ανακούφιση των πληγέντων.
(Ο κ. Σαραντίδης το 1953 και σήμερα)
Πρόκειται για ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον κείμενο με συγκλονιστικές λεπτομέρειες που δημοσιεύεται για πρώτη φορά, μαζί με φωτογραφίες από το προσωπικό αρχείο του κ. Σαραντίδη.
Θα θέλαμε εξ αρχής να ευχαριστήσουμε ολόθερμα τον κ. Σαραντίδη που μας εμπιστεύτηκε τα χειρόγραφα κείμενά του, τον βραβευμένο από την Ακαδημία Αθηνών καθηγητή και συγγραφέα κ. Φώτη Βασίλογλου για την πολύτιμη βοήθεια και τον συγχωριανό μας καθηγητή κ. Νίκο Νικολόπουλο για την ευγενική μεσολάβησή του.
Το κείμενο, λόγω της έκτασής του θα δημοσιευτεί σε τρεις συνέχειες. Καλή ανάγνωση!
Σεισμοί Ιονίων Νήσων – Αύγουστος 1953
Φύλλο πορείας
Υπηρετούσα στον τότε Βασιλικό Ναύσταθμο και νυν Πολεμικό Ναύσταθμο με την ειδικότητα του μηχανικού, καθότι ήμουν της σχολής μηχανικών του Εμπορικού Ναυτικού. Στην πρωινή κλήση, θα ήταν Μάρτιος μήνας, ο οπλονόμος μου λέγει: “Πήγαινε στο γραφείο και περίμενε”. Έρχεται στο γραφείο κινήσεως και μου δίνει φύλλο πορείας για το Βασιλικό Πλοίο «Μαχητής». Θέση ορμίσεως ελλιμενισμού του πλοίου, ήταν το λιμάνι του Πειραιά στην Ακτή Μιαούλη, έναντι του Μεγάρου Βάτη και του καφενείου Σαρωνικός.
Όταν έφτασα από τον ναύσταθμο στη θέση που έγραφε το φύλλο πορείας, το πλοίο έλλειπε. Στο καφενείο Σαρωνικός που κάθισα για καφέ, μου είπε το γκαρσόν ότι το πλοίο έφυγε και θα έρθει αύριο το βράδυ στις 10 και εγώ να έρθω μεθαύριο το πρωί. Το φύλλο πορείας που πήρα ήταν για Τετάρτη και πήγα στο πλοίο την Παρασκευή πρωί.
Το Εθνικό Ίδρυμα & και οι θαλάσσιες κρουαζιέρες
Με την επωνυμία Εθνικό ίδρυμα, έδρα στην οδό Φιλελλήνων 18 στην Αθήνα και πρόεδρο την Βασίλισσα Φρειδερίκη, ήταν ένας οργανισμός ας το πούμε έτσι, που είχε σχολές μαθητείας για αγόρια και κορίτσια και έκανε και διάφορες άλλες ψυχαγωγικές δραστηριότητες.
Το πλοίο «Μαχητής» είχε αφοπλιστεί από το βαρύ οπλισμό πρωραίων και πρυμναίων πυροβόλων, από τα πλευρικά πυροβόλα, με μειωμένο πλήρωμα αποτελούμενο από αξιωματικούς, υπαξιωματικούς και ναύτες αποσπασμένους στο Εθνικό Ίδρυμα από τη δύναμη του Βασιλικού Ναυτικού και με οπλισμό ασφαλείας.
Επειδή τότε ο κόσμος δεν είχε χρήματα να κάνει θαλάσσιες εκδρομές, το Εθνικό Ίδρυμα για να βοηθήσει, διέθεσε το πλοίο για ταξίδια. Kάθε Τετάρτη για σχολεία, συνήθως γυμνάσια και Πανεπιστήμια και κάθε Σάββατο για σωματεία εργαζομένων στην ΟΥΛΕΝ, το Τραμ, τα λιπάσματα κ.α. Τα ταξίδια ήταν προς Σύρο, Τήνο, Μύκονο, Αμοργός Ύδρα, Πόρο και βάλε. Φεύγαμε από τον Πειραιά με 200 περίπου επιβάτες στις 3 το απόγευμα και πηγαίναμε στην Τήνο το πρωί της Κυριακής για εκκλησιασμό στο Ναό της Παναγίας. Στις 11 η ώρα το πρωί φεύγαμε και πηγαίναμε Σύρο και από εκεί φεύγαμε στις 4 η ώρα το απόγευμα για Πειραιά όπου και φτάναμε στις 9 με 10 το βράδυ, ανάλογα με τον καιρό.
Στο πρωραίο κατάστρωμα που είχε βγει το πυροβόλο, είχε γίνει πίστα και σε όλα τα καταστρώματα γύρω γύρω πάγκοι που κάθονταν 6 άτομα με τα μεγάφωνα να ηχούν την τότε μουσική. Γούναρης, Σουγιούλ και το «Απόψε κάνεις μπαμ» έδιναν και έπαιρναν. Χορός και μουσική μέχρι την δύση του ήλιου, γιατί στο πρωραίο, όταν το πλοίο είναι εν πλω, απαγορεύεται ο φωτισμός.
Συντονιστής της εκδρομής ήταν το Εργατικό Κέντρο Πειραιώς για τους εργάτες, και η Ομοσπονδία των Πανεπιστημίων μαζί με το Υπουργείο Παιδείας για τα Γυμνάσια, που σε συνεννόηση με το Εθνικό Ίδρυμα προγραμμάτιζαν τα ταξίδια.
Η φήμη του πολεμικού πλοίου «Μαχητής» που εκτελούσε ταξίδια για την ψυχαγωγία εργαζομένων διαδόθηκε και το Εργατικό Κέντρο Μακεδονίας – Θράκης ζήτησε μερίδιο, ήτοι να πάμε να κάνουμε ταξίδια και για τους εργαζόμενους της Μακεδονίας και της Θράκης. Τότε υπήρχε Υπουργείο Βορείου Ελλάδας και ο Υπουργός κατευθείαν έστειλε επιστολή προς τη Βασίλισσα Φρειδερίκη, περιέγραψε το αίτημα των εργαζομένων το οποίο έγινε αμέσως δεκτό και εδόθη εντολή το Πολεμικό πλοίο «Μαχητής» να μεταβεί στη Βόρεια Ελλάδα. Πρέπει να ήταν οι τελευταίες ημέρες του Ιουνίου και στις 10 το πρωί φτάσαμε στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης όπου μας έγινε υποδοχή. Ο κ. Υφυπουργός Βορείου Ελλάδας, στελέχη των σωματείων εργατών, η δημοτική αρχή, ο Μητροπολίτης και άλλες αρχές.
Το προσωπικό των υπηρεσιών του Βασιλικού Ναυτικού χωριζόταν σε δεξιοτοίχους και αριστεροτοίχους και τούτο για να υπάρχει ομαλή λειτουργία στη υπηρεσία. Την ημέρα που φτάσαμε, σειρά εξόδου είχαμε οι αριστερότοιχοι. Ο κ. Δήμαρχος Θεσσαλονίκης οργάνωσε δυο χοροεσπερίδες στην ταράτσα του Λευκού Πύργου για το πλήρωμα του «Μαχητή» και κατόπιν αρχίσανε τα ταξίδια από Θεσσαλονίκη προς Σκιάθο, Σκόπελο, Σκύρο, Κυρά Παναγιά και Βόλο, καθώς και ανατολικά προς Αλεξανδρούπολη, Λήμνο, Σαμοθράκη, Θάσο και Άγιο Όρος στη Δάφνη και το Βατοπαίδι αλλά μόνο για άνδρες.
Το πρώτο σήμα για τους σεισμούς
Στις 9 Αυγούστου στις 8 το πρωί φύγαμε από Αλεξανδρούπολη για Καβάλα όπου και φτάσαμε το μεσημέρι. Στις 2 τα μεσάνυχτα θα φεύγαμε για Θάσο και στη συνέχεια για Αλεξανδρούπολη. Στην Καβάλα βγήκανε έξω όλοι οι επιβάτες και στις 6 το απόγευμα βγήκαμε η βάρδια 12 με 6 καθώς οι βάρδιες ήταν εξάωρες.
Όπου πηγαίναμε οι κάτοικοι μας υποδέχονταν με εγκαρδιότητα και καλοσύνη. Πέντε τον αριθμό η παρέα. Εγώ, ένας άλλος μηχανικός, ο ηλεκτρολόγος, ο διαχειριστής και ο σηματωρός. Ο καταστηματάρχης καφενείου είχε υπηρετήσει και αυτός στο Βασιλικό Ναυτικό και μας πρόσεχε. Απάνω που φάγαμε τον μεζέ και ήπιαμε τα ούζα, ένα για κάθε άτομο, η σφυρίχτρα του πλοίου σφύριξε κλήση ένδω. Η πιο πιθανή αιτία για να επιστρέψουμε στο πλοίο ήταν πυρκαγιά. Τροχάδην φτάσαμε στο πλοίο και ακούμε από τα μεγάφωνα εντολή για προετοιμασία μηχανής. Ξαφνιαστήκαμε τι συμβαίνει, οι δε επιβάτες γύριζαν στο πλοίο με το τζιπ του Λιμεναρχείου που τους ειδοποιούσε από τα μεγάφωνα να επιστρέψουν.
Η είδηση που άλλαξε το πρόγραμμα ήταν ότι στα νησιά του Ιονίου Πελάγους γίνονται σεισμοί και θα πηγαίναμε εκεί.
Το σήμα που πήρε ο ασύρματος ήταν:
Ώρα παραλαβής: 19:40,
Ημέρα: 09/08/1953,
Προς πλοίο: «Μαχητής»
Σε προσοχή: κ. Κυβερνήτη,
Σειρά προτεραιότητας: Κατ’ επείγον.
Άμα τη λήξη του παρόντος σήματος, διακόψετε παρόντα προγραμματισμένες πλόες πλοίου STOP – Ενέργειες σας κατ’ επείγουσες STOP – Καταπλεύσατε απροφασίστως και πάση δυνάμει εις Πειραιά ίνα λάβετε οδηγίες, εφόδια και προσωπικό προς παροχή αμέσου βοήθειας προς κατοίκους των νήσων Κεφαλληνίας, Ζακύνθου και Ιθάκης STOP – Δια νεότερες πληροφορίες θα σας ενημερώνουμε συνεχώς μέσω ασυρμάτου STOP.
Ταξιδεύοντας για τα σεισμόπληκτα νησιά
Και αφού όλοι, πλήρωμα και επιβάτες μπήκαν στο πλοίο στις 11 το βράδυ, απόπλους εκ Καβάλας προς Αλεξανδρούπολη και στις 8 το πρωί της 10ης Αυγούστου από Αλεξανδρούπολη κατ’ ευθείας Κάβο Ντόρο. Σαν νεοφώτιστος μηχανικός Εμπορικού Ναυτικού, η πλεύση Αύγουστο μήνα όλου του Αιγαίου Πελάγους με φρέσκο μελτέμι Bianco Mare ή άσπρη θάλασσα που λένε και οι Ιταλοί, ήταν μια εμπειρία για το πλοίο. Όνομα και πράγμα μαχητής. Χοντρές θάλασσες πρυμναία δεξιά μάσκα και να η πλώρη να χάνεται μέσα στο κύμα. Πάση δυνάμει οι μηχανές και πρίμα καιρός, θα πήγαινε πάνω από 20 μίλια την ώρα.
Στον Πειραιά παραλάβαμε αξίνες, φτυάρια, υγειονομικό υλικό και 250 άτομα, ήτοι γιατρούς, νοσοκόμους, προσκόπους και κάτι άλλους που ήταν υπαλληλικό προσωπικό του Εθνικού Ιδρύματος για να το ενημερώνουν. Επίσης τρόφιμα για τους επιβάτες και νερό πόσιμο. Όλες οι δεξαμενές του πλοίου γεμίσαν.
Αποπλεύσαμε από Πειραιά στις 4 μετά τα μεσάνυχτα. Όσο το Αιγαίο Πέλαγος ήταν τρικυμία, νύχτα με αυγουστιάτικο φεγγάρι στο γύρο της Πελοποννήσου που κάναμε αλλά και την ημέρα η θάλασσα λάδι. Χαρτί να γράψεις. Προορισμός του πλοίου η Ναύπακτος. Στη Ναύπακτο που φτάσαμε, θα ήταν μεσάνυχτα 11 προς 12 Αυγούστου, πήραμε τον Στρατηγό Ιατρίδη, Διοικητή – Αρχηγό του 1ου Σώματος Στρατού που ανέλαβε του συντονισμό των πρώτων βοηθειών στους σεισμόπληκτους. Ο Στρατηγός Ιατρίδης έλαβε αυτή την αποστολή κατ’ εντολή της Βασίλισσας Φρειδερίκης.
(Συνεχίζεται…)
[embeddoc url=”http://www.poulatakefalonias.gr/wp-content/uploads/2019/01/meros-1oa.pdf” width=”80%” height=”80%” download=”all”]
