Φτάνοντας σε Ζάκυνθο και Κεφαλλονιά
Και φθάνουμε στην Ζάκυνθο ξημερώματα. Από μακριά τη νύχτα φαίνονταν οι φλόγες γιατί η Ζάκυνθος πήρε και φωτιά με τους σεισμούς. Όταν το πλοίο μπαίνει ή βγαίνει σε λιμάνι, υπάρχει το προσωπικό των πρωραίων μηχανημάτων και οι εργάτες του πρυμναίου τμήματος. Εγώ ήμουν στο πρωραίο χειριστής, καθώς ήταν ατμοκίνητα τα μηχανήματα. Ο ναύκληρος είναι πάντα πλώρη, ενώ ο υποπλοίαρχος και ο ύπαρχος στην πρύμη.
Ο ναύκληρος εκ Κέρκυρας, παιδί της Ιονίου Πολιτείας, μιλούσε και τη γλώσσα τη δική τους. Ξημέρωνε και αναφώνησε “Απερχομένης της νυκτός και επερχομένης της Ηούς, η Θεία Χάρη Φωτός”. Φρίκη, κέραμοι και πλίνθοι ατάκτως ειρημένοι. Πως ήταν η πόλη έτσι; Μόνο 2 κτίρια ήταν όρθια. Της Εθνικής Τράπεζας και του Δημοτικού Σχολείου που είχαν χτιστεί το 1949. Τα πάντα βγήκαν έξω. Το προσωπικό και τα εφόδια για Ζάκυνθο, κασμάδες, φορεία και νερό από τις δεξαμενές του καραβιού. Όλα εν τάχει και σε 2 ώρες απόπλους για Κεφαλλονιά. Και πάλι ο πρωρεύς όταν είδε το Αργοστόλι “Κύριε των δυνάμεων, µη τω θυµώ σου ελέγξης µε, µηδέ τη οργή σου παιδεύσης µε”.
Βγήκαν όλοι έξω. Πρόσκοποι, γιατροί, βγάλαν τα εφόδια και τα φάρμακα. Άδειασε το καράβι και αρχίζει το βοήθα Παναγιά μου. Σπασμένα κεφάλια, σπασμένα χέρια και πόδια δεμένα σε σανίδια και επάνω σε καρέκλες για φορεία. Εν τάχει θα πήραμε περίπου 80 τραυματίες και απόπλους για Πάτρα για το νοσοκομείο Πατρών και εν συνεχεία για το νοσοκομείο Αθηνών.
Κατάπλους εις Πάτρα. Στην προκυμαία της Πάτρας όλα τα ασθενοφόρα αυτοκίνητα της ενάτης Μεραρχίας που έδρευε στην Πελοπόννησο μαζί με γιατρούς και τραυματιοφορείς. Εν τάχει όλοι οι τραυματίες στα αυτοκίνητα τα ασθενοφόρα, άδειασε το καράβι. Τη νύχτα παίρναμε από Πάτρα φορεία και κουραμάνες μέσα σε σάκους. Και πίσω Ζάκυνθο και Κεφαλλονιά να δώσουμε τις κουραμάνες και τα φορεία και ξανά Πάτρα με τραυματίες.
Το Βασιλικό Πλοίο «Μαχητής» ήταν το πρώτο πολεμικό ελληνικό πλοίο που έφτασε στα σεισμόπληκτα νησιά.
Το άλλο γεγονός που άφησε εποχή, ήταν τα Τ.Τ.Τ. ήτοι Τηλέγραφοι – Τηλέφωνα – Ταχυδρομεία. Οι υπηρεσίες τότε χρησιμοποιούσαν τους τηλέγραφους με το αλφάβητο Mors. Όταν λοιπόν δώσανε στο χειριστή ασυρμάτου το κείμενο των καταστροφικών σεισμών να το μεταβιβάσει καλώντας σε βοήθεια και ενώ όλοι είχαν βγει έξω από τα σπίτια και έτρεχαν να σωθούν, ο ασυρματιστής σωστός στο καθήκον του μπήκε μέσα και έθεσε σε λειτουργία και χειριζόταν τον ασύρματο. Ο μετασεισμός όμως που έγινε εκείνη την ώρα έριξε τη σκεπή και ο ασυρματιστής βρέθηκε νεκρός με το χέρι του στο χειριστήριο να μεταδίδει…
Η πρώτη ξένη βοήθεια
Τα πρώτα ξένα πλοία που πήγαν για βοήθεια ήταν του Ισραήλ που διέκοψε τα γυμνάσια που έκανε ο αρχηγός της μοίρας. Εν συνεχεία αγγλικά, γαλλικά, τουρκικά, Ρωσικά, βουλγαρικά και αμερικανικά. Εκτός της παρουσίας τους πολλά πλοία έμφορτα πήγαν τα φορτία τους στα Επτάνησα.
Στο λιμάνι Αργοστολίου που προσθαλασσώνονταν τα υδροπλάνα C126 που έρχονταν από την Γερμανία και υπάγονταν στην αμερικανική στρατιά κατοχής φέρνανε γιατρούς στρατιωτικούς και πρόσφεραν τις υπηρεσίες τους στους τραυματίες.
Το γαλλικό πολυτεχνείο με αρχηγό τον πρύτανη που έκανε την έρευνα των καταστροφών, το συμπέρασμα που έβγαλε για την μεγάλη καταστροφή, δεν ήταν μόνο οι σεισμοί, αλλά πιο πολύ ήταν η παλαιότητα των κτηρίων και το συνδετικό υλικό που χτίστηκαν τα σπίτια, χώμα και νερό, τα δε δοκάρια στις σκεπές ήταν σαρακοφαγωμένα και είχαν χάσει την αντοχή σαν ξύλα. Την πόλη Αγία Ευφημία την έχτισε με αντισεισμικό κανονισμό το γαλλικό πολυτεχνείο, τη δε Σάμη το αγγλικό πολυτεχνείο.
Η κάλυψη των πρώτων αναγκών
Όλες οι κινήσεις στην αρχή είχαν σκοπό να καλυφθούν οι ανάγκες πριν βγει ο πρωινός ήλιος και να κατεβαίνουν οι φέροντες τη βοήθεια, όπου τους ευνοούσαν οι εδαφικές διαμορφώσεις με τα βουνά τους κάμπους και τα χωράφια, να ανοίγουν την πόρτα του αεροπλάνου και να ρίχνουν τα σακιά με τις κουραμάνες με ελεύθερη πτώση χωρίς αλεξίπτωτο. Από κάτω οι ομάδες συγκέντρωσης και διανομής που ήταν κυρίως από την χωροφυλακή, οι ομάδες πολιτών για τις χειρωνακτικές εργασίες, οι υπάλληλοι της Νομαρχίας και των Κοινοτήτων, αποτελούσαν τα κέντρα διανομής μιας κουραμάνας και μιας καραβάνας νερού ημερησίως.
Νερό δώσαμε και εμείς από τα αποθέματα του πλοίου όταν ήμασταν εκεί. Χιλιάδες άνθρωποι άστεγοι και με μόνα ρούχα αυτά που φορούσαν. Πρώτη λύση ήταν τα αντίσκηνα. Σκηνές και από μια κουβέρτα. Άρχισαν να έρχονται και άλλα πλοία του Βασιλικού Ναυτικού.
Τα πρώτα πλοία ήταν αποβατικά που φέρανε καζάνια εκστρατείας του στρατού, κλιβάνους εκστρατείας που λειτουργούσαν με πετρέλαιο Diesel, βυτιοφόρα που έφερναν νερό από την Πάτρα. Τα μαγειρεία εκστρατείας έδιναν για πρωινό γάλα ή τσάι, το μεσημέρι για φαγητό μακαρόνια, ρύζι, πατάτες, όλα από το καζάνι και για βραδινό μια κονσέρβα, συνήθως ψάρι. Με αυτόν τον τρόπο αντιμετωπίστηκε το πρόβλημα της σίτισης κατά το δυνατόν και της στέγασης αντίστοιχα.
Ήρθε το μηχανικό του στρατού και στην αρχή με εκρηκτικά κατεδάφιζε τα ετοιμόρροπα σπίτια για να μην γίνουν ατυχήματα. Αυτά ήταν τα πρώτα επείγοντα και κατεπείγοντα μέτρα για την συμπαράσταση των πληγέντων ανθρώπων που από την μια στιγμή στην άλλη τα έχασαν όλα.
Η πρώτη ανοικοδόμηση
Θα ήταν τέλος Αυγούστου με αρχάς Σεπτεμβρίου που αρχίσανε οι επίσημες υπηρεσίες του κράτους να σκέπτονται τι μέλλει γενέσθαι, γιατί ο επερχόμενος χειμώνας μέσα στα αντίσκηνα δεν ήταν ορθό. Σπίτια να χτιστούν με τις νέες αντισεισμικές προδιαγραφές ήταν αδιανόητο να προλάβουν και η δεύτερη λύση, μετά τα αντίσκηνα, ήταν τα Toll του στρατού ή ξύλινες κατασκευές.
Με πλοία αρματαγωγά του Βασιλικού Ναυτικού έφτασαν τα Toll και συνεργεία που τα συναρμολογούσαν. Εν συνεχεία, με άλλα πλοία αρματαγωγά, έφτασε η ξυλεία και υλικά για την κατασκευή των ξύλινων σπιτιών. Δεν τα λέγανε παράγκες.
Η πρωτοβουλία αυτής της λύσης ήταν του Υπουργείου Ανοικοδομήσεως και Δημοσίων Έργων, με τη συνεργασία των υπηρεσιών του Μηχανικού του Στρατού και ιδιωτών. Οι δαπάνες ήταν από προσφορά εράνων, αλλά τα πολλά χρήματα ήταν του Ελληνικού κράτους. Μπήκαν και κάτι έκτακτοι φόροι υπέρ σεισμόπληκτων περιοχών.
Τα συνεργεία που συγκροτήθηκαν, οι μάστοροι, οι βοηθοί και οι χειρώνακτες εργάτες για μεταφορές ξυλείας, για να διαμόρφωναν το έδαφος κλπ ήταν οι ντόπιοι μάστοροι και ξυλουργοί, ενώ βοηθοί χειρώνακτες ήταν στρατιώτες από τάγματα που πήγαν στα σεισμόπληκτα νησιά.
Ο ρόλος του Μαχητή και οι Σχολές Μαθητείας
Τώρα τι κάνει ο Μαχητής και τι έκανε τόσες ημέρες που πηγαινοερχόμαστε Πάτρα ή Πειραιά κάνοντας τον γύρο της Πελοποννήσου γιατί ο ισθμός έκλεισε; Ειδικά τώρα που άρχισαν τα συνεργεία την κατασκευή των ξύλινων σπιτιών και ήθελαν βοήθεια.
Το Εθνικό Ίδρυμα με πρόεδρο, όπως είχα γράψει, την Βασίλισσα Φρειδερίκη είχε και σχολές μαθητείας και μαθαίνανε οι μαθητές για μαραγκοί, σιδεράδες, υδραυλικοί, οικοδόμοι. Και είχαν την ονομασία τα παιδιά της Φρειδερίκης.
Ο Μαχητής ήταν και σχολή για εκπαίδευση ναυτών, αρμενιστών, λιπαντών και χειριστών μηχανής. Τώρα ήλθε και η σειρά των μαθητών. Με εντολή της Βασίλισσας Φρειδερίκης, όλοι οι μαθητές από όλες τις σχολές να μεταφερθούν στις σεισμόπληκτες περιοχές να εργάζονται, να κάνουν και μαθήματα και να μένουν στα Toll.
Οι σχολές μαθητείας ήταν στην Κέρκυρα, στη Λέρο, στον Άγιο Νικόλαο, στο Βόλο και στην Μυτιλήνη. Η πρώτη διαταγή που πήρε το καράβι ήταν για Άγιο Νικόλαο. Στον Άγιο Νικόλαο που φτάσαμε, ήταν δύο γερμανικά φορτηγά πλοία, το ένα χαρούπια και το άλλο σταφύλια για την Γερμανία.
Εν τάχει πήραμε κάπου 300 άτομα από το ανατολικό τμήμα της Κρήτης που είναι ο Άγιος Νικόλαος και κατ’ ευθεία πορεία Κύθηρα και στροφή 90 μοιρών για Κεφαλλονιά. Της Κέρκυρας τους μαθητές τους πήραμε τελευταίους όπου και απρόοπτο γεγονός. Φύγαμε από την Κέρκυρα τα μεσάνυχτα και στις 4 η ώρα το πρωί ο πρώτος μηχανικός – Πλωτάρχης Λάζαρος Δρούδες, έπαθε στο στομάχι του αιμορραγία. Του βάλαμε παγοκύστη στην κοιλιά και σε δυο ώρες ήρθε το αντιτορπιλικό Δόξα που ήταν στην Πάτρα και είχε γιατρό και τον πήρανε για το νοσοκομείο Πατρών.
Ακολούθως, εν τάχει και πάση δυνάμει, Λέρο στο λιμάνι Λακκί από εκεί Κεφαλλονιά, Βόλο και πάλι Κεφαλλονιά. Τους μαθητές της Μυτιλήνης τους φέρανε Πειραιά. Στην Κεφαλλονιά μαζεύτηκε κόσμος, υλικά και εν τάχει οργασμός. Άρχισαν να είναι εμφανή τα πρώτα αποτελέσματα. Τα οξύτατα προβλήματα άρχισαν να αμβλύνονται, η σίτιση και η στέγαση που αρχίσανε από το μηδέν, φτάσανε σε ικανοποιητικό επίπεδο.
Οι Ικάριοι ξέρουν και παίζουν όργανα τραγουδάνε και γράφουν και ποιήματα τα οποία στη συνέχεια τα τραγουδάνε. Στο καράβι που είχαμε μαθητές, ένας από αυτούς έγραψε και τραγουδούσε το παρακάτω τραγούδι συνοδευόμενο από την γκάιντα.
Ο χάρος έστησε χορό στου Άδου τα σκοτάδια και τρία όμορφα νησιά τα έκανε ρημάδια
Πέσανε σπίτια και εκκλησιές σώπασαν οι καμπάνες ‘χασαν οι μάνες τα παιδιά και τα παιδιά τις μάνες
Ιθάκη και Κεφαλλονιά και Ζάκυνθος ωραία και στη ζωή και στο χαμό βρεθήκατε παρέα
Μα των Ελλήνων οι ψυχές το βάλαν όλες άχτι να ξαναφτιάξουν τα νησιά μέσα από τη μαύρη στάχτη
Ιθάκη και Κεφαλλονιά και ξακουσμένο Ζάντε πάλι θα ξαναγίνετε το φιόρο του Λεβάντε
Πάντως στα Επτάνησα είχε αρχίσει ο ρυθμός ανοικοδόμησης με αντισεισμικές προδιαγραφές Ελλήνων τεχνικών.
Γενικός επιθεωρητής των αντισεισμικών κατασκευών ήταν ο Μάκης Αποστολάτος που μέχρι δυο ετών είχα μάθει ότι έμενε στη Θεσσαλονίκη. Ακούραστος, μέρα νύχτα επί ποδός να επιθεωρεί τον οπλισμό του μπετόν.
Σίδερο… Σίδερο να δουν τα μάτια σας… Από όλη την Ελλάδα μετακόμισαν οικοδόμοι τεχνικοί όλων των ειδικοτήτων, καλουπατζήδες που δούλευαν το μπετόν με τα χέρια γιατί δεν υπήρχαν μπετονιέρες, σοβατζήδες, τα πάντα. Οργασμός κατασκευής αντισεισμικών σπιτιών.
Στις 28 Αυγούστου του 1954, μετά από 29 μήνες υπηρεσία εις το Βασιλικόν Ναυτικόν, πήρα το απολυτήριο και απολύθηκα με διαγωγή εξαίρετον και ικανότητα αρίστη.
Ο μαχητής
Ο Μαχητής ήταν σαν πλοίο βάσης με λιμάνι το Αργοστόλι. Να γράψω και την προέλευση του πλοίου. Είχε ναυπηγηθεί στο ναυπηγείο Strong Airon Constructions του Καναδά με σκοπιμότητα ναρκαλιευτικό ανοικτής θαλάσσης, γιατί τα ναρκοπέδια ήταν παντού, σε όλες τις θάλασσες.
Το 1946 πήρε η ελληνική κυβέρνηση έξι από αυτά τα πλοία για επιβατικά – ακτοπλοϊκά, γιατί όλα τα πλοία που εκτελούσανε προπολεμικά ακτοπλοϊκές συγκοινωνίες βυθίστηκαν. Ένα αγόρασε και η εταιρεία του Τόγια και το ονόμασε Κυκλάδες και αφού αφαιρέσανε τον οπλισμό και γίνανε ορισμένες εργασίες, άρχισε τα δρομολόγια. Μετά άλλαξαν γνώμη και εντάχθηκαν στη δύναμη του Βασιλικού Ναυτικού με τα ονόματα Αρματολός, Ναυμάχος, Πολεμιστής, Πυρπολητής, Μαχητής.
Να γράψω και τους αξιωματικούς του πλοίου: Νικόλαος Βασιλειάδης κυβερνήτης με βαθμό υποπλοίαρχου. Σε όλη τη διάρκεια του β’ παγκόσμιου πολέμου ήταν εν ενεργεία. Αθανάσιος Αθανασίου ‘Ύπαρχος. Ήταν 32 ετών, υποπλοίαρχος του εμπορικού ναυτικού και υπηρετούσε τη θητεία του. Μηχανικοί ήταν: Λάζαρος Δρούδες α’ μηχανικός πλωτάρχης πολεμιστής του β’ παγκόσμιου πολέμου. Λεωνίδας Λεωνιδόπουλος β μηχανικός ανθυποπλοίαρχος των υποβρυχίων. Υπαξιωματικοί ήταν τέσσερεις με ειδικότητα αρμενιστή και δυο ασυρματιστές. Υπαξιωματικοί μηχανικοί ήταν έξι, καθώς και δυο υπαξιωματικοί ηλεκτρολόγοι.
Ο Μητροπολίτης Ιερισσού
Όταν ήλθα στην Αθήνα 16 ετών το 1946, βρήκα σπίτι στην οδό Ερμού 31 μέσα σε μια σοφίτα που ανέβαινες 92 σκαλοπάτια, αφού ασανσέρ δεν είχε. Τη σοφίτα αυτή την είχε νοικιάσει από το 1942 και ένας φοιτητής θεολογίας. Ο Παύλος Σοφός που ήταν διάκος στην εκκλησία της Αγίας Ειρήνη στην οδό Αιόλου.
Η μητέρα του Αδαμαντία είχε κελί στη Μονή Πετράκη και κάθε Κυριακή ερχότανε στην Ερμού με σκορδαλιά που ήταν η αρεσκεία του παπά. Οι Επτανήσιοι έχουν φαΐ τους την αλιάδα. Αργότερα έγινε ιερέας και διορίσθηκε στο Αρεταίειο Νοσοκομείο. Μάλιστα γνώριζε και τον θείο μου τον Ρωμανό που ήταν στην Αμερική και έτσι κάθε Κυριακή ερχόταν να με δει και έδειχνε ενδιαφέρον για μένα που ήμουν 16 ετών μόνος, πήγαινα νυχτερινή σχολή μηχανικών και την ημέρα εργαζόμουν.
Το 1948 έφυγα από την οδό Ερμού και πήγα Καλλιθέα. Έμαθα τότε ότι ο πατήρ Παύλος πήγε στην πατρίδα του την Ζάκυνθο και έγινε ιεροκήρυκας της Μητροπόλεως.
Όταν λίγο μπήκαν στη σειρά οι τρεχάλες, μέναμε στα λιμάνια της Ζακύνθου και της Κεφαλλονιάς αρκετές ώρες. Ρωτάω τότε ένα κύριο που ήταν σεισμοπαθής και μου λέει που έχουν βάλει αντίσκηνα για τους ιερείς και ότι είναι εκεί και ο Πατήρ Παύλος.
Στον καταυλισμό που έφτασα και 50 αντίσκηνα μπροστά με κλειστά τα παραβάν, ένας διάκος που φορούσε ένα παντελόνι τζιν και δίχως καλυμμαύκι με πήγε στο αντίσκηνο του Πατήρ Παύλου. Τέτοιο σκηνικό, ότι και να γράψεις δεν μπορείς να αποδώσεις την εικόνα.
Μέσα στο αντίσκηνο δυο κρεβάτια εκστρατείας με μια κουβέρτα το κάθε ένα και ο Πατήρ Παύλος με ένα παντελόνι τζιν και ένα πουκάμισο αλατζαδένιο. Τι κλάμα ήταν αυτό; Ο Θεός μας τιμώρησε παιδί μου, μου είπε. Δεν θυμάμαι ποια χρονολογία, αλλά αργότερα έγινε Μητροπολίτης Ιερισσού και Αγίου Όρους. *
* Πρόκειται για τον Μητροπολίτη Ιερισσού, Αγίου Όρους & Αρδαμερίου Παύλο Σοφό που διατέλεσε Μητροπολίτης από το 1960 μέχρι και το 1978.
Αυτά που έγραψα δεν είναι τίποτα μπροστά στην πραγματική εικόνα. Και το αγγλικό ρητό λέγει: «Η πραγματικότητα ούτε λέγεται ούτε διαβάζεται. Βλέπετε». Και εγώ είχα την τύχη – ατυχία να την δω.
Και κάπως έτσι ολοκληρώνεται το πραγματικά συγκλονιστικό αφήγημα του κυρίου Κωνσταντίνου Σαραντίδη του Πλάτωνα από τον Μεσότοπο Λέσβου που βρέθηκε από την πρώτη στιγμή στο βαριά λαβωμένο απο τους σεισμούς νησί μας. Ως poulatakefalonias.gr θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε και πάλι τον κύριο Σαραντίδη που μας εμπιστεύτηκε τα χειρόγραφά του και να ευχηθούμε να είναι η οικογένειά του και αυτός γεροί και ευτυχισμένοι.
Πηγή: poulatakefalonias.gr
