Είναι αλήθεια πως εμείς οι Επτανήσιοι μεγαλώσαμε με την πεποίθηση ότι ιστορικά τα νησιά μας βρίσκονται σε υψηλότερο οικονομικά, κοινωνικά και πολιτιστικά επίπεδο σε σχέση με την υπόλοιπη Ελλάδα. Πόσο κοντά ή μακριά ωστόσο απέχει αυτή η αίσθηση από την πραγματικότητα;
Προκειμένου να απαντήσουμε στο παραπάνω ερώτημα, προσπαθήσαμε να αναλύσουμε ορισμένους δείκτες που φανερώνουν την οικονομική ευμάρεια μίας περιοχής.
Δείκτης ανθρώπινης ανάπτυξης (HDI)
Ο δείκτης ανθρώπινης ανάπτυξης είναι ένα σύνθετο μέτρο που υπολογίζεται με βάση τρείς επιμέρους δείκτες που σχετίζονται με το προσδόκιμο ζωής, το εκπαιδευτικό επίπεδο και το εισόδημα σε μία χώρα. Όσο πιο κοντά στη μονάδα είναι ο δείκτης, τόσο υψηλότερο είναι το επίπεδο ανάπτυξης μίας χώρας.
Το 2021 η Ελλάδα βρέθηκε στην 33η θέση παγκοσμίως, με το δείκτη της να διαμορφώνεται στο 0,887. Πρώτη στη σχετική λίστα βρέθηκε η Ελβετία με 0,962. Το 2019, έτος για το οποίο υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία και για τις 13 Περιφέρειες της χώρας μας, ο δείκτης ήταν στο 0,889. Το υψηλότερο HDI εμφάνισε η Αττική με 0,912 (όσο του Λουξεμβούργου), στη δεύτερη θέση ήταν η Δυτική Μακεδονία με 0,880 και στην τρίτη η Περιφέρειά μας με δείκτη ανθρώπινης ανάπτυξης 0,879 όσο δηλαδή η Πολωνία. Στην τελευταία θέση συναντάμε την Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας με 0,848.
Ας δούμε όμως τι ακριβώς συμβαίνει στους επιμέρους παράγοντες που διαμορφώνουν το δείκτη ανθρώπινης ανάπτυξης:
- Προσδόκιμο ζωής: Στην Ελλάδα το προσδόκιμο ζωής το 2019 ήταν 82,20 έτη, με τη χώρα μας να βρίσκεται στη 19η θέση παγκοσμίως. Στην πρώτη θέση συναντάμε την Ήπειρο με προσδόκιμο ζωής 84,52 έτη. Η Περιφέρειά μας ήταν μόλις στην 11η θέση με προσδόκιμο 81,91 έτη, ενώ στην τελευταία θέση συναντάμε την Ανατολική Μακεδονία & Θράκη με 81,51 έτη.
- Δείκτης εκπαίδευσης: Ο δείκτης εκπαίδευσης υπολογίζεται με βάση τα προσδοκώμενα χρόνια που ένας μαθητής θα περάσει στις σχολικές και πανεπιστημιακές αίθουσες και τα συνολικά χρόνια που πραγματικά ένας ενήλικος, άνω των 25 ετών, αφιέρωσε για τις σπουδές του. Το 2019 η Ελλάδα βρέθηκε στην 31 θέση παγκοσμίως με το δείκτη στο 0,851. Σε εθνικό επίπεδο πρώτη ήταν η Περιφέρεια Αττικής με δείκτη 0,874. Η Περιφέρειά μας ήταν 5η με 0,835 ενώ τελευταίο ήταν το Νότιο Αιγαίο με 0,727.
- Δείκτης εισοδήματος: Η Ελλάδα το 2019 βρέθηκε στην 43η θέση παγκοσμίως, με το δείκτη εισοδήματος να διαμορφώνεται στο 0,862. Στην πρώτη θέση ασφαλώς η Αττική με 0,913, στη δεύτερη το Νότιο Αιγαίο με 0,875 και στην τρίτη τα Ιόνια Νησιά με 0,855. Στην τελευταία θέση βρέθηκε το Βόρειο Αιγαίο με δείκτη εισοδήματος 0,795.
Σε επίπεδο Νομών τα μόνα διαθέσιμα στοιχεία αφορούν στο έτος 2011 και προέρχονται από μελέτη του Προγράμματος Επιστημονικών Μελετών του Κοινωφελούς Ιδρύματος Λάτση. Με βάση τα στοιχεία της μελέτης αυτής, ο Νομός μας κατατάσσετο στην 6η θέση μεταξύ όλων των Νομών της χώρας. Πρώτη στη λίστα ήταν η Αττική και ακολουθούσαν οι Κυκλάδες, η Κόρινθος, το Λασίθι και η Ζάκυνθος. Η Κέρκυρα βρισκόταν στην 28η θέση, ενώ η Λευκάδα στην 31η. Στους επιμέρους δείκτες που συνθέτουν το Δείκτη Ανθρώπινης Ανάπτυξης, η Κεφαλλονιά βρισκόταν στην 7η θέση ως προς το επίπεδο εκπαίδευσης και το κατά κεφαλήν εισόδημα και στην 8η θέση ως προς το προσδόκιμο ζωής.
Πέραν ωστόσο από τους δείκτες που λαμβάνουν υπόψη μία σειρά από παράγοντες και μεταβλητές που πολλές φορές δε μας είναι απόλυτα κατανοητές, υπάρχουν και τα πραγματικά μεγέθη που φανερώνουν σε χρήμα τον πλούτο που παράγεται σε μία περιοχή και πως αυτός διανέμεται (κατά μέσο όρο ασφαλώς) στους κατοίκους της.
Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν
Το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν θεωρείται το κυριότερο μακροοικονομικό μέγεθος και είναι η συνολική αξία σε χρηματικές μονάδες όλων των τελικών αγαθών και υπηρεσιών που παράγονται, εντός της επικράτειας μίας χώρας, σε μια ορισμένη χρονική περίοδο.
Το ΑΕΠ της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων το 2019 λοιπόν, ανήλθε σε 3,295 δις ευρώ και αντιπροσώπευε το 1,80% του Εθνικού Ακαθάριστου Προϊόντος της χώρας μας. Ειδικότερα στο Νομό Κεφαλληνίας το ΑΕΠ μας διαμορφώθηκε σε 610 εκατομμύρια ευρώ και αντιστοιχούσε στο 0,33% του ΑΕΠ της χώρας και στο 18,5% του ΑΕΠ της Περιφέρειας. Και για να κάνουμε τη σχετική συσχέτιση με τα πληθυσμιακά μας δεδομένα, οι Κεφαλλονίτες και οι Θιακοί αντιπροσωπεύουμε το 0,36% του πληθυσμού της χώρας και το 18,8% της Περιφέρειάς μας. Το ΑΕΠ της Κέρκυρας διαμορφώθηκε στα 1,612 δισεκατομμύρια ευρώ, της Ζακύνθου στα 757 εκατομμύρια και της Λευκάδας στα 316 εκατομμύρια.
Κατά κεφαλήν εισόδημα
Το κατά κεφαλήν εισόδημα στην Ελλάδα το 2019 διαμορφώθηκε στα €17.092 με μεγάλες ωστόσο διαφοροποιήσεις σε περιφερειακό επίπεδο. Ειδικότερα, στην πρώτη θέση ήταν η Αττική με €23.341, στη δεύτερη θέση το Νότιο Αιγαίο με €18.655 και στην τρίτη θέση η Περιφέρειά μας με €16.147 στο 94,5% του εθνικού κατά κεφαλήν ΑΕΠ.
Στο Νομό Κεφαλληνίας το κατά κεφαλήν εισόδημα διαμορφώθηκε σε €15.562 (11ος στο σύνολο των Νομών της χώρας), ήτοι στο 91,0% του εθνικού και στο 96,4% του περιφερειακού κατά κεφαλήν εισοδήματος. Στη Ζάκυνθο το κατά κεφαλήν εισόδημα έφτασε τα €19.250, στην Κέρκυρα τα €15.859 και στη Λευκάδα τα €13.155.
Σε βάθος 20ετίας, δηλαδή από το 2000 έως και το 2019, το μέσο κατά κεφαλήν ΑΕΠ στην Κεφαλλονιά διαμορφώθηκε σε €17.228 στην 7η θέση μεταξύ όλων των Νομών της χώρας, με πρώτη φυσικά την Αττική με €23.275. Η Ζάκυνθος βρισκόταν στην 4η θέση με €19.550, η Κέρκυρα στη 10η με €16.211 και η Λευκάδα στην 32η με €12.644.
Σημείωση: Αξίζει να αναφέρουμε πως η οικονομική κρίση φαίνεται πως επηρέασε σε μεγαλύτερο επίπεδο τα Επτάνησα και την Κεφαλλονιά ειδικότερα, συγκριτικά με την υπόλοιπη Ελλάδα. Ειδικότερα, το 2019 σε σχέση με το 2008 που σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο το ΑΕΠ και συνεπώς το κατά κεφαλήν εισόδημα σημείωσαν ιστορικό υψηλό, οι απώλειες πανελλαδικά έφτασαν το 24,3% στην Ελλάδα, στην Περιφέρεια Ιονίων Νήσων 27,1% και στο Νομό Κεφαλληνίας 33,6% στο Νομό Κεφαλληνίας. Δηλαδή σε 12 χρόνια χάσαμε το 1/3 του παραγώμενου πλούτου μας. Και για να κατανοήσουμε καλύτερα τη διαφορά, αρκεί να πούμε ότι το ΑΕΠ μας το 2008 ήταν 900 εκατομμύρια, ενώ το κατά κεφαλήν εισόδημά μας €23.420 στην 5η θέση μεταξύ των Νομών της χώρας, ήτοι στο 107,2% Ελλάδας και στο 107,6% της Περιφέρειάς μας.
Αποταμιευτικές καταθέσεις
Τέλος ένας ακόμη δείκτης που φανερώνει την οικονομική επιφάνεια μίας χώρας ή περιοχής, είναι οι αποταμιευτικές καταθέσεις των κατοίκων και των επιχειρήσεών της.
Ειδικότερα λοιπόν, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, τον Ιούνιο του 2022 στα Ιόνια Νησιά οι καταθέσεις ανήλθαν στα 2,862 δισεκατομμύρια ευρώ. Ειδικότερα στο Νομό μας έφτασαν τα 632 εκατομμύρια, ήτοι στο 22,2% του συνόλου των καταθέσεων της Περιφέρειας, στην Κέρκυρα τα 1,273 δισεκατομμύρια, στη Ζάκυνθο τα 522 εκατομμύρια και στη Λευκάδα τα 435 εκατομμύρια. Οι κατά κεφαλήν αποταμιεύσεις στο Νομό μας διαμορφώθηκαν στα €16.192, έναντι €13.769 στο σύνολο των Ιονίων Νήσων και €16.859 σε εθνικό επίπεδο.
Σε επίπεδο αποταμιεύσεων ανά λογαριασμό, η Περιφέρεια Ιονίων Νήσων βρίσκεται στην τέταρτη θέση με μέση κατάθεση €4.954, πίσω από Αττική, Βόρειο Αιγαίο και Νότιο Αιγαίο. Σε επίπεδο Νόμων δε, ο Νόμος Κεφαλληνίας βρίσκεται στη δεύτερη θέση με μέση κατάθεση €6.504 (στο 105,5% της μέσης κατάθεσης στην Ελλάδα), πίσω από τις Κυκλάδες με €8.996 και την Αττική με €8.498.
Συμπέρασμα: Από την ανάλυση των παραπάνω στοιχείων, είναι φανερό πως παρατηρούνται αρκετές περιφερειακές ανισότητες στην Ελλάδα, οι οποίες σχετίζονται σε σημαντικό βαθμό από το μείγμα και το βαθμό ανταγωνιστικότητας της οικονομίας μίας περιοχής και το ποσό ευάλωτη είναι σε συνθήκες κρίσης.
Τα νησιά του Ιονίου πάντως, αν και εξαρτημένα από τον τριτογενή τομέα της οικονομίας (με εξαίρεση ίσως την Κεφαλλονιά που διατηρεί ισχυρή πρωτογενή παραγωγή) βρίσκονται σε ένα αρκετά υψηλό οικονομικά επίπεδο, πίσω από την αμιγώς τουριστική Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου (που περιλαμβάνει τα Δωδεκάνησα και τις Κυκλάδες) και φυσικά την Περιφέρεια της Πρωτεύουσας στην οποία εξάλλου παράγεται και ο περισσότερος πλούτος της χώρας.
Πηγή: poulatakefalonias.gr
