Το τελευταίο διάστημα  και με αφορμή δηλώσεις κυβερνητικών παραγόντων (πλέον πρόσφατη του Υφυπουργού Εσωτερικών & Διοικητικής Ανασυγκρότησης Γιάννη Μπαλάφα) αναφορικά με το ενδεχόμενο κατάτμησης των μεγάλων νησιωτικών Δήμων της χώρας, μεταξύ των οποίων και του Δήμου Κεφαλλονιάς, έχει ανοίξει στο νησί μας για ακόμη μια φορά, ο σχετικός δημόσιος διάλογος.

Άρθρα, τοποθετήσεις, ανοιχτές επιστολές και γενικότερα εκατέρωθεν επιχειρηματολογία ως προς την αναγκαιότητα ή μη διάσπασης του Δήμου Κεφαλλονιάς και δημιουργίας δύο, τριών ή/και τεσσάρων νέων  Δήμων στη θέση του. Πολλές φορές δε, η επιχειρηματολογία συνοδεύεται από στατιστικά στοιχεία και αναλύσεις, όχι όμως πάντα σωστά, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται ακόμη και λανθασμένες εντυπώσεις.

Στο πλαίσιο αυτό το poulatakefalonias.gr επιχειρεί να παρουσιάσει μια αναλυτική χαρτογράφηση της δημογραφικής, οικονομικής, επαγγελματικής και εκπαιδευτικής κατάστασης στο νησί μας, βασισμένη αποκλειστικά σε επίσημα στοιχεία από την Ελληνική Στατιστική Αρχή, την Τράπεζα της Ελλάδας, το Σύνδεσμο Εξαγωγέων κ.α. και ταυτόχρονα μια σύγκριση σε σχέση με τα άλλα μεγάλα νησιά της Περιφέρειάς μας.

Και για να θυμηθούμε ένα παλαιό σλόγκαν… Ωραίοι είμαστε, αλλά πόσοι όμως και κυρίως ποιοι ακριβώς είμαστε;

Δημογραφία

Στο νησί μας βάσει της τελευταίας απογραφής του πληθυσμού, κατοικούν μόνιμα 35.801 άτομα εκ των οποίων το 50,2% γυναίκες και το 49,8% άνδρες. Οι αλλοδαποί αντιπροσωπεύουν το 14,1% του πληθυσμού μας, αρκετά πάνω από το εθνικό ποσοστό που είναι της τάξης του 8,1%. Ωστόσο μεγάλο μέρος των αλλοδαπών στην Κεφαλλονιά είναι Ευρωπαίοι πολίτες, κυρίως Βρετανοί, και όχι οικονομικοί μετανάστες όπως συμβαίνει στις περισσότερες περιοχές της χώρας.

Υπενθυμίζουμε ότι κατά την απογραφή του 2001 υπήρξε μεγάλη κινητοποίηση από Συλλόγους κυρίως του Λεκανοπεδίου της Αττικής οι οποίοι μετέφεραν στην Κεφαλλονιά αρκετούς ετεροδημότες (υπολογίζονται σε τουλάχιστον 1.000 με 1.500 άτομα) προκειμένου να απογραφούν στο νησί μας, κάτι που δε συνέβη στην τελευταία απογραφή. Συνεπώς, ο πραγματικά μόνιμος πληθυσμός της Κεφαλλονιάς όχι μόνο δεν μειώθηκε κατά 2,2% όπως δείχνουν τα επίσημα στοιχεία, αλλά εκτιμάται ότι αυξήθηκε από 1 έως 2,5%.

Πίνακας 1

Κατηγορίες Πληθυσμού

 Η Κεφαλλονιά διαθέτει τον δεύτερο μετά τη Ζάκυνθο νεανικότερο πληθυσμό στην Περιφέρειά μας (ηλικιακές κατηγορίες 0-9, 10-19 και 20-29) με ποσοστό επί του συνολικού πληθυσμού της τάξης του 31% και το 2ο χαμηλότερο ποσοστό κατοίκων ηλικίας 60+ (27,7%) ενώ η μέση ηλικία είναι τα 43,2 έτη. Θα πρέπει να σημειωθεί επίσης ότι βάσει των τελευταίων διαθέσιμων στοιχείων, η Κεφαλλονιά έχει το υψηλότερο προσδόκιμο ζωής στην Περιφέρεια και το 8ο υψηλότερο Πανελληνίως.

Στην τετραετία 2011-2014 η φυσική κίνηση του πληθυσμού ήταν αρνητική κατά 0,96% δηλαδή χαμηλότερη από τη φυσική μείωση σε επίπεδο Περιφέρειας που διαμορφώθηκε στο 1,01% αλλά υψηλότερη από τη φυσική μείωση σε επίπεδο χώρας που ανήλθε σε 0,61%. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι οι γεννήσεις στην Κεφαλλονιά την εν λόγω περίοδο ήταν 1.360 ενώ οι θάνατοι 1.732. Στη Λευκάδα η φυσική μείωση έφτασε το 1,65%, στην Κέρκυρα το 1,21% και στη Ζάκυνθο το 0,18%.

Πίνακας 2

Ηλικιακή Κατανομή Πληθυσμού

Εκπαίδευση

Η Κεφαλλονιά εμφανίζει το υψηλότερο μορφωτικό επίπεδο στην Περιφέρεια Ιονίων Νήσων, καθώς το 60% του πληθυσμού που γεννήθηκε πριν το 2004 (οι μετά το 2004 δεν έχουν ολοκληρώσει τις σπουδές τους) έχει λάβει μετάδευτεροβάθμια ή τριτοβάθμια εκπαίδευση. Να σημειωθεί ότι στην κατηγορία “Λοιπά” περιλαμβάνονται όσοι κατά την απογραφή σπούδαζαν (μαθητές των πρώτων τάξεων του δημοτικού, όσοι δεν δήλωσαν το μορφωτικό τους επίπεδο και οι αναλφάβητοι). Οι δε μαθητές και σπουδαστές όλων των βαθμίδων στην Κεφαλλονιά αντιπροσωπεύουν το 15,4% του συνολικού πληθυσμού, πολύ κοντά δηλαδή στο αντίστοιχο εθνικό ποσοστό που είναι 16,1%.

Πίνακας 3

Εκπαιδευτικό Επίπεδο

Απασχόληση

Η εικόνα της απασχόλησης στην Κεφαλλονιά, σε αντίθεση με τα άλλα νησιά της Περιφέρειάς μας, είναι πολύ κοντά στην αντίστοιχη εικόνα που παρατηρείται στην υπόλοιπη Ελλάδα. Συγκεκριμένα, οι απασχολούμενοι στο νησί μας αγγίζουν το 34,8% του συνολικού πληθυσμού, με την πλειοψηφία αυτών (72,2%) να ασχολείται με τον τριτογενή τομέα της οικονομίας (κυρίως υπηρεσίες και εμπόριο) ενώ με τον πρωτογενή τομέα απασχολείται το 10,5% του ενεργού πληθυσμού.

Ειδικά για τον πρωτογενή τομέα θα πρέπει να αναφέρουμε ότι στην Κεφαλλονιά εκτρέφονται πάνω από 200.000 αιγοπρόβατα, βοοειδή και χοίροι, περίπου 125.000 όρνιθες και κουνέλια, καθώς και   19.000 κυψέλες από τις οποίες παράγονται 200 τόνοι μέλι. Επίσης στην Κεφαλλονιά εκτιμάται ότι καλλιεργούνται περίπου 13.000 στρέμματα με αμπελώνες, 15.500 στρέμματα με κηπευτικά, δενδροκαλλιέργειες και σιτηρά και περίπου 1.000.000 ελαιόδενδρα.

Τέλος, το ποσοστό των απασχολούμενων στο δευτερογενή τομέα της οικονομίας (χειροτεχνία, βιοτεχνία, βιομηχανία) φτάνει το 17,3%. Τέλος,  οι συνταξιούχοι αντιστοιχούν στο 24,1% του πληθυσμού, στα ίδια δηλαδή επίπεδα με την Περιφέρεια, αλλά υψηλότερα σε σχέση με το σύνολο της χώρας (22,2%) κάτι που φυσικά συνδέεται και με το υψηλό προσδόκιμο.

Πίνακας 4

Απασχολούμενοι ανά κατηγορία

Οικονομία

Το ΑΕΠ του Νομού μας το 2012, τελευταίο έτος για το οποίο έχουν δημοσιευθεί επίσημα στοιχεία σε τοπικό επίπεδο, ανήλθε σε 644 εκ. ευρώ σημειώνοντας μείωση της τάξης του 23% σε σχέση με το 2009 που έφτανε τα 836 εκ. ευρώ με τη συρρίκνωση να οφείλεται κυρίως στην πτώση της οικοδομικής δραστηριότητας. Υπενθυμίζουμε ότι το 2008, τελευταίο προ κρίσης έτος, η Κεφαλλονιά ήταν 4η Πανελλαδικά ως προς τις νέες κατοικίες ανά 100 κατοίκους (2,13 έναντι μόλις 0,71 του εθνικού μέσου όρου).

Το κατά κεφαλήν εισόδημα μας το 2012 διαμορφώθηκε στα  16.501€ κατατάσσοντας το Νομό στην 7η θέση Πανελληνίως αντιστοιχώντας στο 102,5% του κατά κεφαλήν ΑΕΠ στα Ιόνια Νησιά και στο 94,3% της χώρας. Αξίζει πάντως να σημειωθεί, ότι σε κατεξοχήν τουριστικούς Νομούς όπως είναι η γειτονική μας Ζάκυνθος (2,8 εκ. διανυκτερεύσεις το 2014 έναντι 696 χιλ. στην Κεφαλλονιά), το κατά κεφαλήν εισόδημα είναι αρκετά πλασματικό, καθώς μεγάλο μέρος του παραγόμενου εισοδήματος δεν μένει στο νησί. Αυτό οφείλεται αφενός μεν στην ισχυρή παρουσία μη εντόπιων ξενοδοχειακών μονάδων, αφετέρου δε στο μεγάλο αριθμό “εισαγόμενων” υπαλλήλων.

Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδας, οι κατά κεφαλήν αποταμιεύσεις τον Ιούνιο του 2013 ανέρχονταν στα 14.322€ με το Νομό μας στην 5η θέση στην Ελλάδα. Οι συνολικές καταθέσεις έφτασαν τα 559 εκ. ευρώ έναντι 769 εκ. ευρώ τον Ιούνιο του 2009 (19.702€ κατά κεφαλήν) σημειώνοντας μείωση της τάξης του 27,3% έναντι 29,1% σε επίπεδο Περιφέρειας και 31,5% σε εθνικό επίπεδο. Προ κρίσης και συγκεκριμένα το 2007, οι κατά κεφαλήν καταθέσεις ανέρχονταν σε 15.406€.

Ο Νομός μας φαίνεται να έχει επηρεαστεί από την οικονομική κρίση οριακά περισσότερο από τους άλλους Νομούς της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων, καθώς η μείωση του κατά κεφαλήν εισοδήματος την 3ετία 2009 – 2012 διαμορφώθηκε στο 22% (στα 21.160€ το 2009) έναντι 21% στην Κέρκυρα, 19% στη Ζάκυνθο και 11% στη Λευκάδα. Για την ιστορία πάντως, να αναφέρουμε ότι το υψηλότερο διαχρονικά κατά κεφαλήν εισόδημα στην Κεφαλλονιά σημειώθηκε το 2008 και ανήλθε στο 108,8% του μέσου όρου της Περιφέρειάς και στο 106,7% της χώρας.

  Πίνακας 5

Εισόδημα & Αποταμιεύσεις

Εξαγωγικό εμπόριο

Το εξαγωγικό εμπόριο της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων κινείται σε πολύ χαμηλά επίπεδα με θετικό ωστόσο εμπορικό ισοζύγιο. Το 2012 (τελευταία χρονιά που διαθέτουμε στοιχεία σε επίπεδο Περιφερειών και Νομών) έφτασε μόλις τα 45,2 εκ. ευρώ, στην τελευταία θέση μεταξύ των Περιφερειών της χώρας, με την Κεφαλλονιά ωστόσο να σημειώνει ρεκόρ στις εξαγωγές τις με 23,5 εκ. ευρώ (ποσό που αντιστοιχεί στο 3,7% του ΑΕΠ της έναντι 14,5% σε Πανελλήνιο επίπεδο) καλύπτοντας πλέον του 52% του συνόλου των εξαγωγών της Περιφέρειας.

Η μερίδα του λέοντος αφορά σε εξαγωγές ιχθυηρών και ακολουθούν τα κρασιά και τα γαλακτοκομικά προϊόντα με κύρια αγορά προορισμού την Ιταλία. Πάντως, πέραν των τριών Νομών της Περιφέρειας μας, η Κεφαλλονιά αφήνει εξαγωγικά πίσω της άλλους 10 Νομούς της χώρας και συγκεκριμένα την Αρκαδία, την Άρτα, τα Γρεβενά, την Ευρυτανία, τη Θεσπρωτία, την Καρδίτσα, τη Λέσβο, το Ρέθυμνο, τη Σάμο και τη Φλώρινα.

 Πίνακας 6

Εξωτερικό Εμπόριο

Δείκτης Ανθρώπινης Ανάπτυξης

Ο Δείκτης Ανθρώπινης Ανάπτυξης αποτελεί ένα σύνθετο δείκτη που μετρά το μέσο όρο επιτευγμάτων μιας χώρας ή μιας περιοχής σε τρεις βασικές πτυχές της ανθρώπινης ανάπτυξης. Τη μακροζωία, τη γνώση και το βιοτικό επίπεδο. Η μακροζωία μετριέται με το προσδόκιμο ζωής, η γνώση με το επίπεδο βασικής εκπαίδευσης του πληθυσμού και το βιοτικό επίπεδο με το κατά κεφαλήν εισόδημα.

Στην Ελλάδα για πρώτη και δυστυχώς τελευταία φορά έγινε προσπάθεια υπολογισμού του Δείκτη Ανθρώπινης Ανάπτυξης σε επίπεδο Νομών το Δεκέμβριο του 2011 (με παλαιότερα ωστόσο στοιχεία)  από το Πρόγραμμα Επιστημονικών Μελετών του Κοινωφελούς Ιδρύματος Λάτση. Με βάση τα στοιχεία της μελέτης αυτής, ο Νομός μας κατατάσσεται στην 6η θέση μεταξύ όλων των Νομών της χώρα. Πρώτη στη λίστα είναι η Αττική και ακολουθούν οι Κυκλάδες, η Κόρινθος, το Λασίθι και η Ζάκυνθος. Τη δεκάδα συμπληρώνουν η Βοιωτία, το Ηράκλειο, τα Δωδεκάνησα και η Αρκαδία. Η Κέρκυρα βρίσκεται στην 28η θέση, ενώ η Λευκάδα στην 31η. Στους επιμέρους δείκτες που συνθέτουν το Δείκτη Ανθρώπινης Ανάπτυξης, η Κεφαλλονιά βρισκόταν στην 7η θέση ως προς το επίπεδο εκπαίδευσης και το κατά κεφαλήν εισόδημα και στην 8η θέση ως προς το προσδόκιμο ζωής.

Ως poulatakefalonias ελπίζουμε τα στοιχεία που παραθέσαμε να φανούν έστω και κατ’ ελάχιστον χρήσιμα στο δημόσιο διάλογο για τη κατάτμηση ή μη του Δήμου Κεφαλλονιάς ή και για οποιοδήποτε άλλο θέμα αφορά στη δημογραφική, εκπαιδευτική ή οικονομική κατάσταση του νησιού μας που παρά την παρατεταμένη κρίση,  συγκριτικά με την υπόλοιπη Ελλάδα, διατηρείται σε υψηλά επίπεδα.

Πηγή: www.poulatakefalonias.g